Hollanda'da doktor olmak....

Hollanda bugün tüm dünyada gençlerin en mutlu olduğu ve iş bulma sıkıntısı yaşamadığı ülkelerden biri. Refah düzeyi o kadar yüksek ki, bizim ülkemiz için lüks olarak kabul edilebilecek pek çok aktivite onlar için her vatandaşının ulaşabileceği normal bir yaşam koşulu. Bu açıdan bakıldığında tüm ülke yüz ölçümü bizim tek bir şehrimiz kadar olan Hollanda’nın (ülkenin bir ucundan diğer ucuna araba ile 3 saatlik mesafe) sunabileceği olanakları ilk planda düşünmek zor olabiliyor. Tüm ülkenin dümdüz olduğu, elektrik, su ve ulaşım probleminin (ister bisiklet kullan ister tren) olmadığı düşünüldüğünde her karış topraklarından yararlanıp kullanmayı becermiş Hollandalılar. Kendi deyişleri ile 'Tnarı Dünya'yı Hollandalılar Hollanda'yı yaratmış'. Şimdiye kadar görme şansı bulduğum neredeyse 20 Avrupa şehrinde de eşine rastlamadığım bir düzen ve refaha sahip olan ülke Hollanda.

Eğitim sistemleri çok oturmuş bir kere ve kişiyi basamak basamak olması gerektiği meslek alanına yönlendiriyor. Doktor olmak istiyorsan ve elbette ki olabileceğin yöne sistem seni yönlendirmiş ise tıp fakültesine sınav olmaksızın (o zamana kadar zaten sistem seni yönlendirmiş oluyor) başvuruyorsun. Toplanma 3 başvuru hakkın var. Bu başvurularında seçilmezsen bir daha başvuramıyorsun. Seçilme olasılığını o zamana kadar almış olduğun notlar belirliyor ve zaten %50 olasılıkla adın kurada çıkıyor. Önemli olan bu aşamaya kadar gelebilmiş olman zaten. ve bu kura falan birazcık da prosedür. Nasıl okuyorsun? Devletten alacağın destekle zaten harcını ve minimum kırtasiye ihtiyaçlarının tamamını karşılayabiliyorsun. Haftasonları çalışacağın ek işle de barınma ve yeme-içme işini çözebilirsin. Çünkü Hollandada haftasonu ve saatlik part-time iş bulma sıkıntısı yaşanmıyor. Böylece de ailene yük olmadan üniversite eğitimini tamamlama şansın var.

Tıp eğitimleri temel olarak ülkemizdeki eğitimle benzer aşamalara sahip olmakla beraber bana göre teorikte biraz eksik kalıyorlar, bizim aşırı teorik yüklü olmamızın nedeni de Tıpta Uzmanlık Sınavı, bunu da unutmamak gerek.

Sağlıkta Amerika’dan farklı en temel nokta, herkes için sağlık politikası elbette. Avrupa ülkelerinin tamamında benzer sağlık politikası ile karşılaşıyorsunuz. Önemli nokta şu ki, direk hiçkimse üniversite gibi 3.basamak sağlık kurumlarına hemen ulaşamıyor. Temel hedefleri acil durumlar dışında vatandaşının en geç 2 AY İÇERİSİNDE gerekli sağlık hizmetine ulaşabilmesi. Burada kilit rol bizdeki aile hekimi veya pratisyen hekimlerine benzer görevleri olan Genel Doktor (=GP)lara düşüyor. İlk olarak bir GP sizi görmeden ya da o sizi yönlendirmeden uzman doktora dahi gitme şansınız elbette yok. Bu açıdan tıp fakültesindeki pratik uygulamalardan GP rotasyonunu çok önemsiyorlar. Doktor adayları da mutlaka onlarla iyi ilişkide olmayı ve sık sık onlarla birlikte pratik yapmayı istiyor.

Uzman nasıl oluyorlar? Nasıl akademisyen oluyorlar?

Burada bir TUS sınavı yok. O nedenle asistanlığa başlamak için, stajlar ve rotasyonlar sırasında kendini göstermeye çalışmak, ikili ilişkiler, tanınırlık ciddi önem taşıyor. Bu noktanın biraz ucu açık bana göre bizdeki gibi sistemik bir sınavla uzmanlık bölümünü seçmek olaya objektiflik ve adalet getiriyor. Diğer taraftan buradaki uzman olmayı tercihe edenlerin sayısına bakıldığında isteyen herkesin uzman olabildiğini ve maddi kazanç açısından da GP olarak görev yapmanın herhangi bir eksi tarafı olmaması nedeni ile mutsuz eden bir son olmadığına dikkatinizi çekmek isterim.

Bazı bölümlerde uzman olmak isteniyorsa (ki buna radyasyon onkolojisi dahil), PhD yapılma zorunluluğu var ve öncesinde istenilen bölümle ilgili ya da en azından ilişkili bir konuda PhD tamamlandıktan sonra asistanlık 3 yıl sürüyor. Yani toplam asistanlık süresine bu açıdan bakıldığında 7-8 yıl gibi bir süre olması gerektiği dikkati çekiyor. Elbette ki mecburi hizmet diye bir kavram yok. Asistanlık tamamlanıp uzman olduktan sonra nasıl çalışmak istediğine karar veriyorsun. Elbette bunu bir nerede senin branşına ihtiyaç olduğu ve senin nerede çalışmak istediğin belirliyor ama eğer akademisyen olmayı istersen kadro için beklemen ya da üniversitede uzman olarak çalışıp yayınlarını yapıp akademik kadroyu alman gerekiyor. Her uzmanın eğitim hastanesinde çalışsın ya da çalışmasın yıllık tamamlaması geren 40 puan gibi bir akademik zorunluluk var. Bu yıllık ülke içerisinde düzenlenen günlük toplantılardan toplanabileceği gibi, yayın yazarak, sunum yaparak ve uluslararası kongrelere katılarak da toplayabilirsin. Hastalık veya diğer başka nedenlerle yeterli puanının toplanamaması durumunda idari sorumlu ile görüşülerek neden belirtiliyor ama geçerli bir neden yoksa bu eksik puanlar gelecek yıla ekleniyor ve bazen toplanamaz duruma gelebiliyor. Aslında süper bir uygulama; bu sayede ülkedeki tüm uzmanlar için minimum katılım zorunluluğu olan akademik etkinlik gerekliliği var ve bilgi güncellemeleri için çok önemli olduğu tartışılmaz.

Yıllık izin açısından bakıldığında; Erasmus MC çalışanları için 10 gün kongre gibi eğitim etkinliği hakkın var. Bu eğitim etkinliği iznine, yapacağın davetli sunumlar, sözlü bildiriler, kongre düzenleme kurul toplantıları, akademik yükseltme sınavları vs dahil. Verilen 10 günlük süreyi aşan katılımın olması durumunda yıllık izninden kesiliyor. Bence bu da gerekli bir uygulama. Elbette nedeni akademik personelinden maksimum verimi elde etmek. Bunun dışında 30 günlük yıllık izin hakları var. Ancak şunu belirtmek gerekli çalışma saatlerine kendin karar verebiliyorsun. Üzerine düşün görevleri aksatmadığın sürece ile istediğin çalışma saatini ve ne kadarını akademik toplantılar ve ne kadarını hasta muayenesi ve hasta ile ilgili konulara ayıracağını ayarlayabiliyorsun. Birlikte çalıştığım hoca, radyasyon onkoloji kliniğinde Profesör Doktor olarak çalışmaktaydı. Sabah 8’de mesaiye başlayıp akşam 5’e kadar çalışıp, cumaları yarım gün evde çalışma şeklinde işlerini yapıyordu. Cumanın yarım gününü de sadece akademik toplantılara katılarak, hiç hasta bakmayarak tamamlıyordu. Laboratuvarda birlikte çalıştığım tıbbi biyoloji doçenti ise sabah saat 8’den akşam 5, bazen 6’ya kadar çalışıyor, çarşambaları tüm gün evden çalışıyordu. Sadece laboratuvar işleyişi, hayvan ve hücre deneyleri, öğrenci dersleri, PhD öğrenci eğitimi, benim gibi araştırmacı projeleri ve makale yazımından başka iş yapmıyordu. Ek maddi gelirini uluslararası projelerin desteklerinden sağlıyordu.

Tüm bunlara uzaktan bakınca; HERKES İŞİNİ SEVEREK ve MUTLULUKLA YAPIYORDU.....